કોન્ફિગરેશન એરર – ૧૨ જૂન ૨૦૨૫ ના રોજ અમદાવાદમાં બપોરે ૧:૩૮ વાગ્યે એર ઇન્ડિયાની ફ્લાઇટ AI171 (બોઇંગ ૭૮૭-૮, VT-ANB) ના અકસ્માતે એ સમજવાની તક પૂરી પાડી કે ટેકઓફ દરમિયાન નાની ટેકનિકલ અથવા ઓપરેશનલ ભૂલ (કન્ફિગરેશન ભૂલ) કેવી રીતે મોટા વિમાન દુર્ઘટનામાં ફેરવાઈ શકે છે, ભલે બંને પાઇલટ (કેપ્ટન સુમિત સભરવાલ અને ફર્સ્ટ ઓફિસર ક્લાઇવ કુંદર) બંનેને અનુભવ થયો હોય અને હવામાન એકદમ સ્વચ્છ હોય (તાપમાન ૪૩°C, ખરાબ હવામાન ન હોય).
કોન્ફિગરેશન ભૂલ શું છે?
કોન્ફિગરેશન એરર – ટેકઓફ દરમિયાન કન્ફિગરેશન ભૂલ એ એરક્રાફ્ટની સેટિંગ્સમાં ખામીને દર્શાવે છે જે તેને યોગ્ય રીતે ઉડાન ભરતા અટકાવે છે. આમાં ફ્લૅપ્સની ખોટી સેટિંગ, લો થ્રસ્ટ, અકાળ ટેકઓફ (રોટેશન), અથવા લેન્ડિંગ ગિયર વધારવામાં નિષ્ફળતા જેવી ભૂલો શામેલ છે. આ બધી બાબતો એરક્રાફ્ટની ટેકઓફ અને ઊંચાઈ પકડી રાખવાની ક્ષમતાને અસર કરે છે, જેના કારણે એરક્રાફ્ટ અટકી શકે છે અથવા નિયંત્રણ ગુમાવી શકે છે.
કન્ફિગરેશન ભૂલને સૌથી મોટું કારણ કેમ માનવામાં આવે છે?
ટેકઓફ એ ફ્લાઇટનો સૌથી જોખમી ભાગ છે. યોગ્ય ફ્લૅપ્સ, થ્રસ્ટ અને રોટેશન સ્પીડ (Vr) અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. ગરમ હવામાનમાં, ભૂલનો અવકાશ પણ ઓછો થઈ જાય છે.
જો ફ્લૅપ્સ ખૂબ ઓછા લગાવવામાં આવે (દા.ત. ફ્લૅપ્સ 0), તો પ્લેન માટે લિફ્ટ જનરેટ કરવાનું મુશ્કેલ બની જાય છે. બીજી બાજુ, વધુ ફ્લૅપ્સ (દા.ત. ફ્લૅપ્સ 20) ડ્રેગને એટલો વધારે છે કે પ્લેન ઉપર જઈ શકતું નથી. અમદાવાદ જેવા ગરમ હવામાનમાં, પાઇલટ્સે ખૂબ જ ચોક્કસ સેટિંગ્સ રાખવી પડે છે. જો અહીં ફ્લૅપ્સ ખોટી રીતે પસંદ કરવામાં આવે, તો પ્લેન યોગ્ય ઊંચાઈ મેળવી શક્યું ન હોત.
માનવ ભૂલ: શક્ય છે કે પાઇલટ્સ કોઈ ચેતવણી અથવા ATC સંદેશથી મૂંઝવણમાં પડી ગયા હોય અથવા એકબીજા સાથે યોગ્ય રીતે ક્રોસ-ચેક કરી શક્યા ન હોય. બોઇંગ 787 પાસે ઇલેક્ટ્રોનિક ચેકલિસ્ટ હોવા છતાં, તેને ઉતાવળમાં અથવા દબાણ હેઠળ પણ અવગણી શકાય છે.
રોટેશનનો અર્થ એ છે કે ટેકઓફ દરમિયાન વિમાનનો નાક ઊંચો કરવો જેથી વિમાન જમીન પરથી ઊંચકી શકે. આ રેટ કરેલ ગતિ (Vr) પર કરવામાં આવે છે, જે 787 જેવા વિમાન માટે સામાન્ય રીતે 140-160 નોટ્સ (વજન પર આધાર રાખીને) હોય છે. જો વિમાન આ ગતિ પહેલા ઊંચકવાનો પ્રયાસ કરે છે, તો વિમાનને પૂરતું લિફ્ટ (ઉંચકવા માટે બળ) મળતું નથી. આનાથી વિમાનનો પૂંછડી રનવે સાથે અથડાઈ શકે છે અથવા વિમાન હવામાં અસ્થિર થઈ શકે છે અને પડી શકે છે, ખાસ કરીને જો ટેકઓફ પછી પણ ગતિ ઓછી રહે છે.
આ પણ વાંચો- Five major plane accidents: 25 વર્ષમાં 5 મોટા વિમાન અકસ્માતો, 38 સૈનિકો સહિત 269 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા
