નોળીયા – ઘણા લોકો સાપનું નામ સાંભળતા જ ડરી જાય છે અને જો તે તેમની સામે આવી જાય તો ડરના કારણે કંઈ સમજી શકતા નથી. જો યોગ્ય સમયે સારવાર ન મળે તો સાપનો ડંખ જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે. પરંતુ એક પ્રશ્ન હંમેશા ઉભો થાય છે કે જ્યારે આવા ખતરનાક સાપ મોટા પ્રાણીઓને મારી શકે છે, તો પછી નોળીયો કેવી રીતે બચી જાય છે?
નોળીયો પોતાને સાપના ઝેરથી કેવી રીતે બચાવે છે?
નોળીયો અને સાપ વચ્ચેની દુશ્મનાવટ બહુ જૂની છે. ઘણીવાર તમે જોયું હશે કે સાંભળ્યું હશે કે નોળીયો સાપ સાથે લડે છે અને જીતી પણ જાય છે. સાપનું ઝેર એટલું ઘાતક છે કે તેના કારણે મોટા-મોટા જાનવરો પણ મરી જાય છે, પણ નોળીયા પર તેની ખાસ અસર કેમ નથી થતી? વાસ્તવમાં, નોળીયાના શરીરમાં એક ખાસ પ્રકારનું પ્રોટીન હોય છે, જેને એસિટિલકોલાઇન (નિકોટિનિક એસિટિલકોલાઇન રીસેપ્ટર) કહેવામાં આવે છે. આ પ્રોટીન સાપના ઝેરની ન્યુરોટોક્સિક અસરને ઘટાડે છે, જેના કારણે નોળીયો ઝેર હોવા છતાં જીવિત રહી શકે છે. તેને સાપના ઝેર માટે “રોગપ્રતિકારક” કહી શકાય. જો કે, આનો અર્થ એ નથી કે દર વખતે નોળીયો જીતે છે. ઘણી વખત સાપનું વજન નોળીયા કરતાં પણ વધી જાય છે, ખાસ કરીને જ્યારે નોળીયો નબળો હોય અથવા સાપ વધુ શક્તિશાળી હોય.
નોળીયા અને સાપ વચ્ચે શા માટે દુશ્મનાવટ?
તમે સાંભળ્યું જ હશે કે મંગૂસ અને સાપ એકબીજાના શત્રુ છે. પરંતુ વાસ્તવમાં, નાેળીયો માત્ર તેની ભૂખ સંતોષવા માટે સાપનો શિકાર કરે છે. ભારતમાં સૌથી ખતરનાક ગણાતા ભારતીય ગ્રે નોળીયા કિંગ કોબ્રા જેવા ખતરનાક સાપને પણ મારી શકે છે. પરંતુ નોળીયો પોતે ક્યારેય પ્રથમ હુમલો કરતું નથી, તે ફક્ત પોતાને અથવા તેના બાળકોને બચાવવા માટે યુદ્ધમાં પ્રવેશ કરે છે.
આ પણ વાંચો – ભારતની પ્રથમ બિયર કઇ હતી, જનરલ ડાયર સાથે છે તેનો કનેકશન!
