2002ના ગુજરાત રમખાણોમાં માર્યા ગયેલા કોંગ્રેસના પૂર્વ સાંસદ એહસાન જાફરીના પત્ની ઝાકિયા જાફરીનું શનિવારે અમદાવાદમાં 86 વર્ષની વયે અવસાન થયું હતું. અમદાવાદના મુસ્લિમ વિસ્તાર ગુલબર્ગ સોસાયટીમાં માર્યા ગયેલા 69 લોકોમાં એહસાન જાફરીનો પણ સમાવેશ થાય છે.
હકીકતમાં, 28 ફેબ્રુઆરી 2002ના રોજ, ગોધરામાં સાબરમતી એક્સપ્રેસ ટ્રેનના કોચ સળગાવવામાં આવતા અયોધ્યાથી પરત ફરી રહેલા 59 કાર સેવકોના મોત થયા હતા. આ ઘટનાથી સમગ્ર રાજ્યમાં ભયંકર તોફાનો થયા હતા. ગોધરા ટ્રેન સળગાવવાની ઘટના બાદ થયેલા રમખાણો પાછળના મોટા કાવતરા માટે ટોચના રાજકીય નેતાઓને જવાબદાર ઠેરવવા માટે સુપ્રીમ કોર્ટ સુધી કાનૂની લડાઈ લડી ત્યારે ઝાકિયા જાફરીએ દેશભરમાં હેડલાઈન્સ બનાવી.
ઝાકિયા જાફરીના પુત્ર તનવીર જાફરીએ જણાવ્યું હતું કે, “મારી માતા અમદાવાદમાં મારી બહેનના ઘરે ગઈ હતી. તેણીએ તેની દિનચર્યા પૂર્ણ કરી હતી અને તેના પરિવારના સભ્યો સાથે સામાન્ય રીતે વાતચીત કરી હતી. તે દરમિયાન તેણે અસ્વસ્થતા અનુભવવાની ફરિયાદ કરી, ડૉક્ટરને બોલાવવામાં આવ્યા હતા.” લગભગ 11:30 વાગ્યે મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા.
સુપ્રીમ કોર્ટમાં ઝાકિયા જાફરીની અરજીમાં સહ-ફરિયાદી તિસ્તા સાતલવાડે લખ્યું હતું કે ભાઈ, નિશરીન, દુરૈયપ્પા, પૌત્રો અમે તમારી સાથે છીએ, ઝાકિયા અપ્પા આરામ કરો!
2002ના ગુજરાત રમખાણોમાં ઝાકિયા જાફરીની કાનૂની લડાઈ
ઝાકિયા જાફરીએ 2006માં ગોધરા પછીના રમખાણો પાછળ મોટા ષડયંત્રનો આરોપ લગાવીને ગુજરાતના તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી અને અન્યો સામે ચાર્જશીટની માંગણી કરી હતી. તેમણે રાજ્ય સરકાર પર રમખાણો રોકવા માટે સેનાની તૈનાતીમાં વિલંબ કરવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. તેમણે ગુજરાત હાઈકોર્ટમાં અપીલ કરી હતી કે તેમની ફરિયાદને એફઆઈઆર તરીકે ગણવામાં આવે. જોકે હાઈકોર્ટે તેમની અરજી ફગાવી દીધી હતી.
જે બાદ ઝાકિયાએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટે રમખાણોના કેસોની તપાસ માટે 2008માં રચાયેલી સ્પેશિયલ ઇન્વેસ્ટિગેશન ટીમ (SIT)ને તેમની ફરિયાદ પર વિચાર કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા નિયુક્ત કરાયેલ SITએ ફેબ્રુઆરી 2012માં ક્લોઝર રિપોર્ટ દાખલ કર્યો હતો અને મોદી અને અન્ય 63 લોકોને ક્લીનચીટ આપી હતી અને કહ્યું હતું કે તેમની સામે કોઈ કાર્યવાહી કરવા યોગ્ય પુરાવા નથી. ઝાકિયા જાફરીએ મેટ્રોપોલિટન મેજિસ્ટ્રેટ કોર્ટમાં વિરોધ અરજી દાખલ કરી હતી અને રિપોર્ટને રદ કરવાની માંગ કરી હતી. જ્યારે મેટ્રોપોલિટન મેજિસ્ટ્રેટે તેની વિરોધ અરજી ફગાવી દીધી હતી અને SITનો અંતિમ અહેવાલ સ્વીકાર્યો હતો, ત્યારે ઝાકિયાએ ગુજરાત હાઈકોર્ટમાં અરજી કરી હતી. હાઈકોર્ટે 2017માં તેમની અરજી ફગાવી દીધી હતી.
આ પછી તેણે મોદી અને અન્ય 63 લોકોને SIT દ્વારા આપવામાં આવેલી ક્લીનચીટને પડકારતા સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો. જસ્ટિસ એએમ ખાનવિલકરની આગેવાની હેઠળની સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચે SITના ક્લોઝર રિપોર્ટને સ્વીકારવાના અમદાવાદ કોર્ટના નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું હતું, જેથી તેમની વિરોધ અરજી ફગાવી દીધી હતી. 24 જૂન, 2022ના તેના આદેશમાં સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે ઝાકિયા જાફરીની અપીલ સ્વીકાર્ય નથી.
