Glass rope banned in Uttarayan : ઉત્તરાયણ તહેવાર નજીક આવી રહ્યો છે, અને રાજ્યમાં પતંગ અને દોરીની ખરીદીનું મોજું શરૂ થઈ ગયું છે. તેવા સમયે, ગુજરાત હાઇકોર્ટે કાચવાળી દોરીના ઉત્પાદન, સંગ્રહ, વેચાણ, ખરીદી અને વપરાશ પર પ્રતિબંધ મૂકતો મહત્વપૂર્ણ આદેશ જારી કર્યો છે. આ કડક પગલાં 11થી 15 જાન્યુઆરીની મધરાત સુધી અમલમાં રહેશે, અને દૈનિક ચકાસણી માટે DGP રોજ સાંજે મિટિંગ પણ યોજશે.
ઘાતક દોરીને કારણે કડક નિયંત્રણ
ઉત્તરાયણ તહેવાર પતંગ ચગાવાના ઉત્સાહ માટે જાણીતું છે, પરંતુ ચાઈનીઝ દોરી અને કાચવાળી દોરીઓ લોકો અને પક્ષીઓ માટે જીવલેણ સાબિત થઈ રહી છે. 2016માં હાઈકોર્ટે જાહેરહિતની અરજીના આધારે ચાઈનીઝ દોરી, નાયલોન દોરી અને કાચવાળી કોટન દોરી પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. તેમ છતાં, આ દોરીઓના ગેરકાયદેસર વેચાણ અને વપરાશને કારણે અનેક દુર્ઘટનાઓ ઘટી છે.
10 જાન્યુઆરી 2025ના રોજ અમદાવાદના કોટન માંજા ઉત્પાદકોએ હાઈકોર્ટ સમક્ષ રજૂઆત કરી હતી કે કોટન માંજાને માત્ર ચાઈનીઝ અને નાયલોન દોરી સાથે સરખાવવું યોગ્ય નથી. જો કે હાઈકોર્ટે સ્પષ્ટ જણાવ્યું કે કાચવાળી કોટન દોરી પણ તદ્દન જોખમી છે. કોર્ટના આ પ્રશ્નનો કે કાચવાળી દોરીના નુકસાન માટે જવાબદારી કોણ લેવાની, ઉદ્યોગકારો પાસે કોઈ ઠોસ જવાબ ન હતો.
પતંગ બજાર અને ચકાસણી અભિયાન
રાજ્ય સરકારના આદેશ અનુસાર, 11થી 15 જાન્યુઆરી દરમિયાન સાંજે 6 વાગ્યાથી રાત્રે 1 વાગ્યા સુધી પતંગ બજારોમાં ચકાસણી હાથ ધરવામાં આવશે. ચાઈનીઝ અને ગ્લાસ કોટેડ દોરીઓના વેચાણને અટકાવવા માટે પોલીસ અને જિલ્લા તંત્રના અધિકારીઓ સતત દેખરેખ રાખશે. સાથે જ શાળાઓમાં જાગૃતતાના કાર્યક્રમો અને વાહનચાલકો માટે નેક ગાર્ડનું વિતરણ કરવામાં આવશે.
આર્થિક અસર અને પર્યાવરણના પ્રશ્નો
ઉદ્યોગકારોએ દાવો કર્યો કે ગ્લાસ કોટેડ કોટન દોરી ઉત્તરાયણની પરંપરાનું અનિવાર્ય અંગ છે. તેમનું કહેવું છે કે ગ્લાસ વગરના માંજાનો વિકલ્પ ઉપલબ્ધ નથી. હાઈકોર્ટે આ દાવાને નકારીને જણાવ્યું કે પર્યાવરણને નુકસાન પહોંચાડતી પરંપરાઓ સ્વીકાર્ય નથી.
જાણીતા હિસ્સાબાર આંકડાઓ
ગત વર્ષ ઉત્તરાયણ દરમિયાન રાજ્યમાં 13,000 પક્ષીઓ ઘાયલ થયા હતા અને 1,000થી વધુ પક્ષીઓના મોત થયાં હતાં. આ આંકડાઓ ચિંતાજનક છે અને ચાઈનીઝ દોરી અને કાચવાળી દોરીના ઘાતક પ્રભાવોને ઉજાગર કરે છે.
કોર્ટની ચેતવણી
હાઈકોર્ટે સરકારને ચેતવણી આપી કે માત્ર જાહેરનામાં જારી કરવાથી પરિણામ નથી આવતું; કડક પગલાં ફરજિયાત છે. ચાઈનીઝ દોરીના ઉત્પાદકો અને વેચાણકર્તાઓ સામે કાર્યવાહી કરવામાં અવગણનાને હાઈકોર્ટે ગંભીરતાથી લીધો છે.
પ્રતિબંધના અમલ માટે જાગરૂક અભિયાન
સરકારએ લોકજાગૃતિ માટે શાળા-કોલેજોમાં જાહેરાતો અને મીડિયા દ્વારા પ્રચાર શરૂ કર્યો છે. સાયબર ક્રાઇમ વિભાગે પણ ચાઈનીઝ દોરીના ઓનલાઈન વેચાણ પર વોચ રાખી છે.
આગામી પગલાં
13 જાન્યુઆરીએ હાઈકોર્ટમાં ફરી સુનાવણી હાથ ધરાશે, જ્યાં રાજ્ય સરકારની કાર્યવાહીનું વિવરણ રજૂ કરાશે. આ સમયે, કોર્ટ ઉત્સવને સુરક્ષિત બનાવવાના પ્રયાસો અને ઉદ્યોગકારોના વિવાદોના નિકાલ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.
આબોહવા અને પક્ષીઓની સલામતી માટે કાચવાળી દોરી પર પ્રતિબંધ અનિવાર્ય છે. સરકાર અને હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયો માત્ર તહેવારને વધુ સુરક્ષિત બનાવવાની પણ પર્યાવરણની ભલાઈ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
